De verkiezingstabel download je hier!
Na krap anderhalf jaar regeren viel het kabinet Rutte IV. Het kabinet met de langste formatieperiode uit de geschiedenis bleek niet opgewassen tegen het onderwerp migratie. Op 22 november mogen we daarom opnieuw naar de stembus. Naast Mark Rutte nemen veel bekende gezichten afscheid van de politieke arena en komen er een hoop nieuwe gezichten bij. Wat doet dit met de standpunten van de partijen? Veranderen die of blijven de partijen bij hun vertrouwde standpunten?
Om dit uit te zoeken, bogen enkele beleidsmedewerkers van Cumela zich over de wirwar van partijprogramma’s. Ze keken welke partijstandpunten van belang zijn voor ondernemers in de cumelasector en vergeleken op basis daarvan tien partijen. Hun conclusie: er zitten veel en grote verschillen in de partijprogramma’s. Het kan wijzen op opnieuw een lastige formatie.
Voor de vergelijking maakte Cumela een selectie van de partijen die in de afgelopen drie regeerperiodes met meerdere zetels in de Tweede Kamer zaten. Ook deze keer maakten ze een uitzondering voor de BoerBurgerBeweging (BBB), een partij die nauw verbonden is met de landbouwsector. Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt ontbreekt in de vergelijking. Dat komt omdat er op het moment van schrijven nog geen partijprogramma beschikbaar was.
In sommige programma’s komt het woord ondernemer of mkb niet eens voor
In de vergelijking behandelt Cumela vier voor de sector groen, grond en infra belangrijke onderwerpen. Dit zijn arbeid en ondernemerschap, klimaat en energie, ruimtelijke ordening en landbouw. Op die manier krijg je snel inzicht in de onderwerpen die voor jou als ondernemer het meest relevant zijn. Wanneer ze kijken naar de verschillende onderwerpen zien de beleidsmedewerkers veel verschil in de uitwerking. “De ene partij schrijft concreet wat ze wil, de andere met veel tekst wat ze ongeveer wil, maar niet hoe dit dan moet worden gerealiseerd.”
Gematigd positief over arbeid
Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken, reageert gematigd positief als ze kijkt naar het onderwerp arbeid en ondernemerschap in de partijprogramma’s. “De partijen zijn het erover eens dat werken moet lonen, iets waar ik me al jaren voor inzet”, zegt Jacqueline. “Ook zijn de partijen het er min of meer over eens dat de lasten op arbeid omlaag moeten. Het toeslagenstelsel willen ze afschaffen”, aldus Jacqueline. Hier kan ze zich volledig in vinden.
De partijen zijn het niet eens over de wijze van verduurzamen en hoe snel dat moet
Een woord dat minder in de programma’s voorkomt, is ondernemerschap. “In sommige programma’s komt het woord ondernemer of mkb niet eens voor”, stelt ze verbaasd vast. “En dat terwijl het mkb Nederland draaiend houdt en moet houden. Wat dan weer opvalt, is dat de meeste partijen de bedrijfsovernameregeling (BOR) willen behouden, met een hervorming om misbruik in de toekomst te voorkomen. Dat is een regeling waar onze familiebedrijven veel aan hebben.”
Klimaat blijft lastig
Bij het onderwerp klimaat en energie ziet beleidsmedewerker Gerben Zijlstra heel duidelijk de verschillen tussen de linkse en rechtse partijen. “De meeste partijen geven aan dat we moeten verduurzamen. Ze vinden ook dat we ons aan de doelen in het Klimaatakkoord moeten houden. Ze zijn het echter niet eens over de wijze van verduurzamen en hoe snel dat moet”, zegt Gerben.
Het valt de beleidsmedewerker ook op dat geen enkele partij echt concrete oplossingen aandraagt. “Een uitzondering is de Partij voor de Dieren. Die wil de hele dierlijke productie binnen twee jaar de nek omdraaien. Daar tegenover staat dan weer dat de Partij voor de Vrijheid hier niets aan wil veranderen. Die wil van alle - in haar woorden - ‘klimaatwaanzin’ af”, zegt Gerben over de twee uitersten van de tien partijprogramma’s die hij vergeleek.
Binnen de partijprogramma’s blijkt een onderwerp als ruimtelijke ordening voornamelijk te gaan over wonen, waarbij een aantal partijen weer een landelijke sturing willen, vanuit een apart ministerie, in plaats van decentraal beleid. De SP komt ook nog met de vraag om een nationaal bomenplan. Daarin wil de partij net als in haar vorige partijprogramma een boom planten voor elke Nederlander. Zijlstra concludeert dat de partijen weinig visie hebben op de keuzes voor landgebruik. “Er worden geen keuzes gemaakt over hoeveel landbouw- en natuurgrond er over moet blijven en waar ze gaan bouwen.”
En landbouw?
Grote verschillen in de partijprogramma’s ziet Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk, als het gaat over de gewenste ontwikkeling van de landbouw. “Het hangt af van de antwoorden die de partijen op een aantal vragen geven. Produceert de Nederlandse landbouw alleen voor de Nederlandse consumptie of produceert die voor de Europese of wereldwijde vraag? Wat is de rol van de veestapel: producent van hoogwaardige eiwitten of verwerker van gras en restproducten? Hoe verbeter je het dierenwelzijn nog verder? Scheid je landbouw en natuur of niet? Hoe gaan we klimaat- en natuurdoelen halen? Zelf emissies reduceren en bijvoorbeeld bos aanleggen of door bijvoorbeeld natuurdoelen uit te ruilen met andere landen? Willen we wel of niet ingrijpen in het huidige voedselpatroon en op welke wijze dan?”De ene partij schrijft concreet wat ze wil, de andere met veel tekst wat ze ongeveer wil
Er worden geen keuzes gemaakt over hoeveel landbouw- en natuurgrond er over moet blijven
Door de antwoorden daarop ontstaat er geen duidelijke visie op het landbouwbeleid, zo constateert Maurice. “Ze spreken alleen in doelen. Zo noemde Gerben al dat de Partij voor de Dieren een flinke krimp van de veestapel wil. Hoe dit moet gebeuren, is niet duidelijk. Daartegenover staat dat een partij als het CDA wil dat vruchtbare landbouwgrond een beschermde status krijgt. Ook willen partijen als de VVD en het CDA ondernemers meer ruimte geven. Dat willen ze doen door van middelsturing over te gaan naar een langjarige en voorspelbare doelsturing.”
De partijprogramma’s leveren geen duidelijke visie op het landbouwbeleid
Infrastructuur en mbo
Naast de thema’s kwamen de beleidsmedewerkers nog een paar opvallende punten tegen die ze graag willen delen. Zo zien ze dat VVD en CDA de infrastructuur in de regio willen verbeteren. “Investeren in extra asfalt moet kunnen”, zeggen die partijen. Ook maken VVD, D66, CDA en SP zich sterk voor een mbo dat beter past bij de arbeidsmarkt. “Zo wil de VVD inzetten op mbo’ers opleiden op de werkvloer. D66 wil dan weer samen met het bedrijfsleven maatwerk mogelijk gaan maken via een startkwalificatiedossier. De SP wil zich er dan weer voor inzetten dat degenen die geen startkwalificatie kunnen halen een arbeidsmarktkwalificatie krijgen die duidelijk maakt waar hun vaardigheden liggen.”
